İş Hukuku
En basit tanımıyla işçi ile işveren arasındaki çalışma durumunu düzenleyen özel hukuk dalına iş hukuku denir. Sanayi devriminden sonra işçi sınıfının artması, bu hukuk dalının gelişmesini zorunlu kılmıştır. İş hukukunun temel amacı, işçilerin korunmasıdır. Gerek işçilerin maddi ve psikolojik durumlarını gerekse de işçi yararını düzenleyen hükümleri kapsar. İş Kanunu kapsamında yapılan düzenlemeler işçiler kadar işverenleri de yakından ilgilendirir.
İş Hukuku Temel Kavramlar
İş hukukunda iş sağlığı ve güvenliği hususunda bazı önemler bulunur. İş hukukunun temel alanı, işçi ve işveren arasındaki ilişkidir. Kanun koyucu iş hukukunu yasal olarak güvence altına alarak işçiyi işverene karşı korur. Gelişen sanayi koşullarıyla birlikte işçi sayısının giderek artması işçi sınıfının korunmasını zorunlu hale getirmiştir. İşçi ve işveren arasında meydana gelen hukuki uyuşmazlıkların çözümünde İş Kanunu maddeleri ele alınmaktadır.
İş hukukunda temel kavramlar işçi, işveren, işveren vekili ve işyeridir. Yasalara göre işçi, bir iş sözleşmesine bağlı olarak çalışan gerçek kişileri ifade eder. Bir hizmet akdine bağlı olarak herhangi bir ücret karşılığı çalışana işçi denir. Kanuna göre ücret, yapılan çalışmanın karşılığı olarak ödenmelidir. İşçi de işverenin organizasyonu içinde belirlenen emir ve kurallara göre çalışmakla yükümlüdür.
İş Hukukunun Kapsamı
İş hukuku kapsamında işçi ve işveren arasındaki ilişki İş Kanunu’yla düzenlenir. İşçilerin çalışma ortamındaki güvenlikleri ve sorumlulukları da kanuni güvence altına alınmıştır. İş Kanunu faaliyet alanına bakılmaksızın tüm iş yerlerinde işveren, işçi ve işveren vekillerini doğrudan ilgilendirir. Genel çatı altında bireysel iş hukuku ve toplu iş hukuku olarak ayrı dallara ayrılır. Bu bağlamda bireysel iş hukuku, işçi ile işveren arasındaki ilişkiye devlet müdahalesini gerektirir. Toplu iş hukuku ise daha çok sendikalaşmayla ilgilidir. Sendikaların dahil olduğu toplu iş sözleşmelerinin barışçıl yollarla yapılması sağlanır.
İş Kanunu, işçiyi koruma ilkesi sayesinde güçlüye karşı zayıfın haklarını güvence altına alır. Sosyal ve ekonomik açıdan işçiler bu şekilde kanuni güvenceye ulaşmıştır. İşçi yararına yorum yapma ilkesi sayesinde yeterince açık olmayan davalarda karar işçi lehine verilir. Bu durumda işçinin haksız olduğu durumlarda korunacağı anlamına gelmez. Eşit davranma ilkesi ise cinsiyet, dil, din, ırk fark etmeksizin haklı sebepler olmadıkça işçiler arasında ayrım yapılmayacağını gösterir.
İş Hukukunun Kaynakları
İş hukukunun kaynakları sadece ulusal değil aynı zamanda uluslararası düzeyde de belirleyici olmaktadır. İş hukukunun temel kaynağı anayasadır. Çalışma hürriyeti, bir anayasal hak olarak işçileri koruyan kanunların başında gelir. İş Mahkemeleri Kanunu da genel iş ilişkilerini düzenleyen kanunlar arasındadır. Eğer bu kanunlarda bir boşluk olursa Türk Borçlar Kanunu hükümlerinden yararlanıldığı unutulmamalıdır. İş hukuku kapsamına giren davalarda hak kaybı yaşamamak için mutlaka tecrübeli bir iş avukatından destek alınmalıdır.