Çek Kırdırma Nedir? Günü Gelmemiş Çek Nasıl Bozdurulur?
Günümüzde birçok işletme ve birey, nakit ihtiyacını karşılamak için henüz vadesi gelmemiş çekleri bozdurma yoluna başvuruyor. Finansal terimlerle bu işleme “çek kırdırma” denir. Bu işlem, çekin üzerindeki vade tarihi beklenmeden belirli bir kesinti karşılığında çeki nakde çevirmeyi mümkün kılar.
Çek Bozdurma Ne Anlama Gelir?
Çek kırdırma, vadeli bir çekin vade tarihinden önce bir aracı kurum aracılığıyla bozdurulmasıdır. Normal şartlarda bir çekin bankaya ibraz edilerek tahsil edilebilmesi için vade süresinin dolmuş olması gerekir. Ancak bazı durumlarda çek sahibi, acil nakit ihtiyacından dolayı bu süreyi beklemeden çeki bozdurmak isteyebilir. Bu durumda çek, faktöring firmalarına ya da benzer finansal aracı kurumlara verilerek belli bir komisyon karşılığında nakde çevrilir.
Örneğin; elinde 20.10.2025 tarihli bir çek bulunan bir işletme sahibi, 20.05.2025’te yaşadığı bir olumsuzluk sonucu acil paraya ihtiyaç duyarsa, bu çeki 01.06.2025 tarihinde aracı firmaya vererek bozdurabilir. Bu işlem, çek kırdırma kapsamına girer.
Çek Kırdırma İşlemi Nasıl Yapılır?
Çek kırdırmak isteyen kişi, çekini bankaya değil; bu alanda hizmet veren aracı işletmelere ya da faktöring firmalarına götürür. Bu kuruluşlar çekin vade süresi ve tutarına göre bir oran belirler. Belirlenen bu komisyon düşüldükten sonra çek karşılığı olan para, çek sahibine ödenir.
Genellikle bu komisyon oranları çek tutarının %10 ila %40’ı arasında değişmektedir. Komisyon oranı; çekin tahsil süresi, riski ve işlem yapılan kurumun politikalarına göre farklılık gösterebilir.
Çek Kırdırmak Yasal mı?
Her ne kadar ekonomik bir çözüm gibi görünse de, çek kırdırma işlemi Türk Ceza Kanunu’nun 241. maddesi kapsamında tefecilik suçu sayılabilir. Kanuna göre kazanç sağlamak amacıyla başka bir kişiye borç para veren kişi, 2 yıldan 6 yıla kadar hapis ve 500 ila 5000 gün arası adli para cezası ile cezalandırılır. Vadeli çekin düşük bedelle alınıp nakde çevrilmesi, bu suçun kapsamına girebilir.
Tefecilik Suçunda Sorumluluk Kimdedir?
Bu tür durumlarda sadece çeki düşük bedelle satın alan kişi sorumlu tutulur. Çeki elinde bulunduran kişi ise genellikle zor durumda olduğu için bu yolu tercih ettiğinden dolayı cezai sorumluluk taşımaz. Yani cezai yaptırımlar, çek kırdırma işleminden gelir elde eden tarafı ilgilendirir.
Çek Kırdırma Nasıl Hesaplanır?
Çek kırdırma işleminde toplam tutar, çekin vade tarihi, bozdurma tarihi ve komisyon oranı dikkate alınır. Vade süresi ne kadar uzun ise, komisyon oranı da o oranda artar. Erken bozdurma durumunda çekin elden çıkış fiyatı ciddi oranda düşebilir.
Örneğin; 20.000 TL’lik ve 28.03.2025 vadeli bir çek:
-
20.03.2025’te bozdurulursa, çek sahibinin eline yaklaşık 19.300-19.400 TL geçebilir.
-
20.01.2025’te bozdurulursa, alınacak tutar ortalama 17.500-18.000 TL’ye kadar düşebilir.
Bu fark, zamanın maliyeti ve aracı kurumun riski göz önüne alınarak hesaplanır.
