Haksız Rekabet Nedir?
Haksız rekabet, işletmelerin, firmaların ya da şirketlerin kendi markalarına, imajlarına, kurumsal kimliklerine, müşteri portföylerine, ürün çeşitlerine yönelik kötü niyetli ve sistematik bir şekilde gerçekleştirdiği zararlı faaliyetlerdir. Bu tür davranışlar, diğer firmalara maddi zarar vermek ve piyasada haksız bir rekabet ortamı oluşturmak amacı taşır.
Haksız Rekabet Türleri Nelerdir?
Türk Ticaret Kanunu ve Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da haksız rekabetin spesifik türleri doğrudan sayılmamış olsa da, Yargıtay kararları ve güncel uygulamalardan elde edilen verilere göre, aşağıdaki durumlar haksız rekabete yol açabilir:
- Dürüstlük kuralına aykırı açıklamalar yapmak.
- Gerçek dışı beyanlarla ürünleri tanıtmak.
- Rakip işletmelerin ürünlerini kötülemek.
- Ürünleri karşılaştırarak, yanıltıcı reklamlarla rakipleri zor duruma sokmak.
- Piyasa fiyatlarının çok altında satış yaparak diğer firmaların rekabet gücünü azaltmak.
- Müşterilerin satın alma kararlarını zorlayacak aşırı baskı uygulamak.
- Ürünleri, aslında olmayan özelliklerle satmak ve fazla fiyatlandırmak.
- Diğer firmaların işçilerine ya da yöneticilerine yarar sağlayarak, haksız avantaj elde etmek.
- Meslek odalarının belirlediği indirimler dışında aşırı indirimler uygulamak.
- Rakiplerin iş sırlarını çalmak veya kullanmak.
- Müşterilere yanıltıcı reklamlar sunmak.
- Gerçek dışı açıklamalarla ürün satmak.
Haksız Rekabetin Şartları Nelerdir?
Haksız rekabetin oluşabilmesi için bazı şartlar gereklidir. Türk Ticaret Kanunu ve Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da bu şartlar net bir şekilde sıralanmasa da, Yargıtay kararlarına ve mevcut uygulamalara göre şu şartlar öne çıkmaktadır:
- Haksız rekabeti gerçekleştiren ve bu eyleme maruz kalan taraflar arasında ekonomik bir rekabet ilişkisi olmalıdır.
- Hukuka aykırı, haksız bir eylem gerçekleştirilmiş olmalıdır.
- Bu eylem nedeniyle bir zarar oluşmuş ya da zarar meydana gelme riski yüksek olmalıdır.
- Haksız rekabet eyleminin ekonomik bir değer taşıması gerekmektedir.
Haksız Rekabet Davaları
Haksız rekabet nedeniyle açılabilecek davalar şu başlıklar altında toplanabilir:
- Tespit Davası: Haksız rekabetin mevcut olup olmadığının tespit edilmesi amacıyla açılır.
- Men (Önleme) Davası: Haksız rekabet eylemlerinin durdurulması ve gelecekteki zararların önlenmesi talep edilir.
- Maddi Durumun Ortadan Kaldırılması Davası: Haksız rekabetin yarattığı zararların ortadan kaldırılması ve itibarın yeniden sağlanması amaçlanır.
- Tazminat Davaları: Haksız rekabet nedeniyle maddi ve manevi zararların tazmin edilmesi talep edilir.
Tespit Davası Nedir?
Tespit davası, bir eylemin haksız rekabet teşkil edip etmediğinin mahkeme tarafından belirlenmesi için açılır. Bu davada, davacının zarara uğrayıp uğramadığına karar verilmez ve herhangi bir tazminat talep edilmez. Ancak, ilerleyen davalar için önemli bir kanıt teşkil eder.
Men (Önleme) Davası Nedir?
Men davası, haksız rekabetin tekrarlanmaması için açılan bir davadır. Mahkeme, haksız rekabetin durdurulması ve ileride oluşabilecek zararların önlenmesi için karar alır.
Maddi Durumun Ortadan Kaldırılması Davası Nedir?
Bu dava türü, haksız rekabet nedeniyle meydana gelen zararın ortadan kaldırılmasını ve itibarın yeniden sağlanmasını amaçlar. Yanıltıcı beyanların düzeltilmesi, mahkeme kararıyla yapılabilir.
Haksız Rekabete Dayalı Tazminat Davası Nedir?
Haksız rekabet nedeniyle zarar gören taraf, tazminat talep edebilir. Maddi tazminat, doğrudan ekonomik kayıpları ve masrafları kapsar. Manevi tazminat ise, yaşanan psikolojik ve duygusal zararın karşılığını talep eder.
Haksız Rekabette Dava Açmaya Yetkili Kişiler Kimlerdir?
Türk Ticaret Kanunu’na göre, haksız rekabet nedeniyle zarar gören ve sektöründeki konumu sarsılan kişiler, bu davaları açmaya yetkilidir. Davayı, müşteri portföyü, mesleki itibarı veya ticari faaliyetleri zarar gören kişiler açabilir.
Haksız Rekabette İhtiyati Tedbir ve Zamanaşımı
Haksız rekabet davaları için, davanın sonucuna kadar yargılama sürecinde davacıya karşı gerçekleştirilen haksız rekabet eylemlerinin önlenmesi amacıyla mahkemeden ihtiyati tedbir talep edilebilir. Haksız rekabet davaları, eylemin öğrenildiği tarihten itibaren 1 yıl içinde, en geç ise eylemin gerçekleştiği tarihten itibaren 3 yıl içinde açılmalıdır.
Haksız Rekabette Görevli ve Yetkili Mahkeme
Haksız rekabet davaları, ticari davalar olarak kabul edilir ve genel olarak Asliye Ticaret Mahkemesi’nde görülür. Ancak, davanın konusuna bağlı olarak Fikri ve Sınai Haklar Mahkemesi veya İş Mahkemesi de görevli olabilir.
